MultiModAcc

Multimodalna dostępność transportem publicznym na poziomie gminnym w Polsce

Można wyróżnić dwa główne powody, dla których projekt badawczy powinien być realizowany. Pierwszym powodem jest bez wątpienia powód naukowy. W literaturze polskiej, jak dotąd nie ma kompleksowej analizy zjawiska transportowej dostępności multimodalnej, która łączyłaby aspekt teoretyczny (społeczno-ekonomiczna wartości czasu podróży, uogólniony koszt podróży, elastyczność dochodowa popytu i elastyczności krzyżowe popytu, dostępność dla nisko- oraz wysokodochodowych podróżnych oraz krótkich i długich podróży) z empirycznym (obliczenie wskaźników dostępności potencjałowej), na terenie całego kraju na tak niskim poziomie agregacji (poziom gminny). Nie ma również aplikacji komputerowej, która umożliwiałaby analizę zmian potencjałowej dostępności multimodalnej w wyniku inwestycji infrastrukturalnych na sieci kolejowej lub otworzenia nowych połączeń lotniczych. Budowa aplikacji MULTIMODACC (Multimodal Accessibility Calculation) jest jedynym możliwym rozwiązaniem problemu naukowego, ponieważ badanie multimodalnej dostępności gmin przebiega na macierzach, a każda macierz złożona jest z kilku tysięcy kolumn i wierszy. Dodatkowo wybór najkrótszego czasu/kosztu przejazdu między dowolną parą gmin polega na optymalnym wyborze najkrótszego czasu/kosztu przejazdu z wielu możliwych kombinacji oraz przy uwzględnieniu możliwości przesiadek między podsieciami transportu publicznego. Stąd więc liczba operacji sięga milionów, jeżeli nie miliardów. Aplikacja MULTIMODACC pozwoliłaby stworzyć podstawy do programu komputerowego, który dawałby użytkownikom możliwość dowolnych zmian w parametryzacji modelu (parametry związane z długością podróży oraz wrażliwością podróżnego na wzrost kosztu/czasu podróży). W części empirycznej projekt będzie z pewnością nawiązywał do dotychczasowych prac podejmowanych w Instytucie Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN (Taylor 1999, Komornicki i in. 2010, Rosik 2012). Znaczenie wyników modelu MULTIMODACC może być duże dla teoretyków i praktyków geografii transportu. Zakłada się proces dysseminacji nie tylko w Polsce, ale również, poprzez szereg publikacji, w literaturze światowej. Jak dotąd brak jest kompleksowych analiz dotyczących dostępności multimodalnej w nowych krajach członkowskich (Europa Środkowo-Wschodnia) oraz niewiele tych, analizujących dostępność multimodalną z uwzględnieniem długości podróży oraz dochodu uczestnika ruchu.

Drugim powodem podjęcia badań jest powód aplikacyjny. Wyniki modelu MULTIMODACC pozwolą na analizę zmian dostępności multimodalnej gmin w wyniku realizacji inwestycji infrastrukturalnych (np. zmodernizowanych połączeń kolejowych lub połączeń lotniczych) w kolejnych latach. Po raz pierwszy w Polsce model potencjału zostanie wykorzystany do obliczenia dostępności transportem publicznym na bardzo niskim poziomie agregacji (2321 rejonów komunikacyjnych na poziomie gminnym) oraz porównany dla analogicznych założeń z modelem potencjału dla transportu indywidualnego. Nowym rozwiązaniem metodologicznym będzie również obliczenie tzw. uogólnionego kosztu podróży (bazując na czasie, koszcie oraz wygodzie podróżowania oraz tzw. wrażliwości podróżującego na zmianę czasu, kosztu oraz wygody podróżowania). W najbliższych dekadach nastąpi, dzięki modernizacji sieci kolejowej, a także otwieraniu nowych połączeń lotniczych wzrost prędkości podróżowania i tym samym wzrost dostępności multimodalnej transportem publicznym wielu regionów Polski. Z punktu widzenia planistów i polityków, ważne jest by wzrost dostępności multimodalnej prowadził do wzrostu spójności przestrzennej (wyższa dynamika wzrostu dostępności na terenach relatywnie gorzej dostępnych transportem publicznym w stosunku do tych lepiej dostępnych). Analiza zróżnicowania dostępności multimodalnej gmin umożliwi zatem zarówno teoretykom (geografom oraz ekonomistom), jak i praktykom (przedsiębiorcom, planistom, politykom oraz samorządowcom) dokonywać corocznego porównania gmin pod kątem zmian ich dostępności multimodalnej transportem publicznym oraz zmniejszania się różnic w dostępności między transportem indywidualnym a transportem publicznym. Osiągnięte rezultaty pozwolą na ocenę efektów budowy lub modernizacji poszczególnych odcinków sieci kolejowej oraz otwierania nowych połączeń lotniczych w lotach krajowych, m.in. w postaci ewaluacji projektów oraz programów w ramach Funduszy pomocowych, zgodnie z polityką zrównoważonego rozwoju, w tym przede wszystkim transportu zrównoważonego oraz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. Znaczenie projektu jest szczególnie duże dla sfery planistyczno-decyzyjnej, ponieważ rozwinięte w projekcie metody umożliwią modelowanie zmian dostępności w wyniku realizacji planowanych inwestycji infrastrukturalnych w transporcie publicznym. Godną podkreślenia jest również interdyscyplinarność projektu, ponieważ projekt zawiera w sobie wiele aspektów z dziedzin tak pozornie odległych jak ekonomia (elastyczności dochodowe popytu, uogólniony koszt podróży), socjologia (motywacje podróży), geografia (model potencjału), inżynieria ruchu (częstotliwość połączeń, sieci transportowe) a także pośrednio poprzez promocję zrównoważonego transportu, projekt dotyczy również istotnej dziedziny jaką jest ochrona środowiska.