Zakład Badań Geośrodowiska
O Zakładzie
Zakład Badań Geośrodowiska powstał 15 listopada 1953 roku, początkowo jako Pracownia Geomorfologii i Hydrologii. Jego organizatorem i pierwszym kierownikiem był prof. Mieczysław Klimaszewski. Podstawowym zadaniem Zakładu było prowadzenie szczegółowego kartowania geomorfologicznego i hydrograficznego w południowej Polsce - w tym zakresie współdziałali pierwsi pracownicy Zakładu, m.in.: Leszek Starkel, Krystyna Wit-Jóźwik, Sylwia Gilewska i inni. W 1955 roku pierwsze badania współczesnych procesów stokowych rozpoczął Tadeusz Gerlach. W roku 1968 kierownictwo Zakładu przejął prof. Leszek Starkel. W latach 70. XX w. prowadzono fizyczno-geograficzne badania ekspedycyjne w Mongolii pod kierunkiem Kazimierza Klimka, a od 1984 są prowadzone badania w Indiach. W latach 2001-2008 kierownikiem Zakładu był prof. Adam Kotarba, a w latach 2008-2022 prof. Zofia Rączkowska. Od 2023 roku kierownikiem Zakładu jest dr hab. Łukasz Wiejaczka. Z Zakładem związane są terenowe stacje naukowe: w Szymbarku koło Gorlic oraz na Hali Gąsienicowej w Tatrach. Aktualna nazwa - Zakład Badań Geośrodowiska, obowiązuje od lipca 2011 roku (wcześniej - Zakład Geomorfologii i Hydrologii Gór i Wyżyn).
Konferencja Geośrodowisko - "Klimat, Przyroda, Człowiek"
Profil badawczy
Aktualnie problematyka badawcza Zakładu koncentruje się na wpływie naturalnych i antropogenicznych czynników na przemiany środowiska przyrodniczego obszarów górskich i wyżynnych różnych stref klimatycznych (subarktycznej, umiarkowanej, suchej, tropikalnej). Obejmuje następujące zagadnienia:
- współczesna dynamika rzeźby wysokogórskiej w warunkach zmian klimatu
- antropopresja w środowisku przyrodniczym w północno-wschodnich Indiach
- stacjonarne badania obiegu energii i materii w małych zlewniach karpackich
- zapis ekstremalnych zdarzeń hydrometeorologicznych w środowisku przyrodniczym gór
- długookresowe i krótkookresowe zmiany użytkowania ziemi w polskich Karpatach
- wpływ degradacji lasów na właściwości fizykochemiczne i biologicznie gleb
- wpływ zbiorników zaporowych na środowisko geograficzne polskich Karpat
- funkcjonowanie obszarów źródłowych i ich rola w rozwoju rzeźby obszarów górskich
- współczesna aktywność ruchów masowych w Karpatach
Badania naukowe koncentrują się głównie w polskich Karpatach (w tym Tatrach) oraz w Himalajach i na Wyżynie Meghalaya (Indie). Pracownicy Zakładu prowadzą ponadto badania w północnej Skandynawii (Finlandia, Szwecja), na Pustyni Negev (Izrael) oraz innych obszarach górskich Europy.
Zakład prowadzi badania w oparciu o dwie stacje terenowe w położone w środowisku gór średnich (Szymbark) i wysokich (Hala Gąsienicowa).
Problematyka badań aplikacyjnych Zakładu obejmuje: ocenę rzeźby terenu i zasobów wodnych pod kątem racjonalnej gospodarki rolnej, wpływ gospodarki rolnej w górach na środowisko przyrodnicze, rejestrację geomorfologicznych i gospodarczych skutków ekstremalnych zdarzeń hydrometeorologicznych, hydromorfologiczną ocenę cieków metodą RHS (River Habitat Survey).